Kiện Ngành Đa - Truyện cổ tích Việt Nam

Ngày xưa có hai vợ chồng một người lái buôn hương.
- Họ chưa có con cái gì cả.
- Chồng vắng nhà liên miên, chỉ thỉnh thoảng mới về một lần.
- Có lần chồng đi khá lâu.
- Vợ ở nhà lọt vào mắt một tên xã trưởng.
- Dựa vào quyền thế, xã trưởng tìm cách quyến rũ người đàn bà đó và cuối cùng hai người tằng tịu với nhau.
- Nhưng hắn rất khôn ngoan, thỉnh thoảng mượn cớ đi tuần đến với người đàn bà một lần.
- Vì thế trong xóm ngoài làng chả một ai ngờ cả.
- Lần ấy ông lái hương mải mê buôn bán nên không tiện về nhà.
- ông cất hàng đi rất xa và làm ra rất nhiều tiền.
- Sau ba năm, một hôm gần ngày giỗ cha, ông mới sực nhớ đến vợ bèn thu xếp tiền nong tìm về quê cũ.
- Sắp về tới làng thì trời đã tối, ông sực nghĩ tới số tiền công lao mồ hôi nước mắt trong mấy năm trời “Ta đi vắng lâu quá! Không biết chừng ở nhà có sự thay đổi”.
- Nghĩ thế, ông đem 120 lạng bạc trong bồ ra buộc làm một gói.
- Khi đến cây đa đầu làng, ông ta trèo lên và đem số bạc ấy giấu vào hốc cây.
- ông khấn:

– Tôi là dân làng này, tôi làm ăn dành dụm được có chừng ấy, tôi gửi cho ngài, trăm sự nhờ ngài giữ hộ.
- Vợ thấy chồng về lăng xăng cơm nước tiếp đón hết sức thân mật.
- Nhưng khi nhìn thấy chiếc bồ không, liền hết lời trách móc:

– Anh buôn thua bán lỗ làm sao mà bỏ vợ dại ở nhà ba năm đằng đẵng không đoái không hoài gì cả.
- Tiền nong anh vứt đi đâu? Trời ơi sao mà tệ thế! Thấy tình hình không có gì đáng ngại mà vợ vẫn có vẻ một lòng một dạ với mình, người lái hương yên tâm, nên đêm ấy khi nằm lên giường, ông tỉ tê kể hết việc làm ăn khấm khá của mình cùng là việc gửi bạc ở hốc cây đa đầu làng cho vợ nghe.
- Không ngờ đêm ấy, xã trưởng theo thói quen tìm đến nhà nhân ngãi.
- Hắn quen chó, lại thuộc cách mở cổng nên chả mấy chốc đã lọt vào thềm nhà.
- Sắp bước vào buồng, hắn bỗng nghe tiếng trò chuyện nhỏ to.
- Biết là chồng cô ả đã về, hắn đứng lại nghe ngóng.
- Và khi biết rõ người lái hương giấu bạc ở cây đa, hắn mừng quá vội lủi một mạch ra đầu làng, cuỗm ngay gói bạc.
- Hắn lấy một cách ngon lành, chả một ai biết cả.
- Rạng ngày hôm sau, khi người lái hương ra lấy bạc thì ôi thôi, bạc đã không cánh mà bay mất tự bao giờ.
- Xót lòng vì mất của mà không biết kêu van với ai, ông ta đấm ngực kêu trời rất thảm thiết.
- Mãi về sau nghe tin gần miền có một ông Trạng xử kiện nổi tiếng, ông bèn chặt lấy một cành đa mang đến kiện với Trạng.
- Tuy thấy sự tình éo le, Trạng cũng nhận lấy cành đa rồi bảo người lái hương về, sáng mai lại đến.
- Lập tức, Trạng sai quân hầu rào bốn bên cây đa lại, không cho một ai đến gần, rồi ngầm sai đào hố ở gốc, cho người xuống nấp dưới đó.
- Sáng hôm sau, Trạng đến đóng đinh ở gần cây rồi trước mặt bàn dân đông đủ, Trạng bắt nguyên cáo và bị cáo ra đối chất.
- Cây nhận có giữ gói bạc nhưng không biết người nào lấy đi.
- Hỏi mãi cây vẫn không khai được một điều gì.
- Quân hầu của Trạng được lệnh khảo đả cây túi bụi.
- Mọi người đứng trước dinh Trạng đều nghe bị cáo van khóc rối rít.
- Mãi đến ngày thứ ba, bị cáo mới tả cho biết mặt mũi người ăn trộm, nhưng chỉ nói riêng cho Trạng nghe mà thôi.
- Liền đó, Trạng cho người lái hương về, ba ngày sau sẽ bắt tên trộm hoàn lại số tiền, nhưng trước đó phải dọn cỗ bàn tạ thần minh và mời làng nước đến ăn mừng về việc tìm lại được của.
- Trạng còn ghé tai dặn nhỏ ông ta: “Trong nhà có bao nhiêu chó dữ phải thả ra trong khi khách đến”.
-

Người lái hương tin lời Trạng, về nhà mổ trâu khoản đãi bà con làng nước.
- Mỗi một người đến ăn cỗ lại làm cho mấy con chó cũi một phen sủa hết hơi.
- Duy chỉ có xã trưởng vì ba năm lui tới nên chó không còn lạ hơi nữa.
- Khi thấy mấy con chó vẫy đuôi mừng xã trưởng, lập tức những người của Trạng, chực sẵn ở sau nhà, ra bắt lấy giải đi.
- Trước mặt Trạng, ban đầu xã trưởng chối lấy chối để.
- Nhưng sau thấy Trạng vạch tội hắn có ngành có ngọn và cho biết thêm là cây đã thú thật mặt mũi người lấy trộm như thế, như thế nên hắn đành cúi đầu nhận tội.
- Ngày nay, người Nghệ Tĩnh có câu kiện ngành đa ý nói kiện một cách gián tiếp, nghĩa là kiện một sự việc này nhưng chính nhờ đó mà nảy ra ánh sáng một sự việc khác.
-